İnsan kaynakları alanındaki son dönemdeki önemli gelişmelerden biri “ işveren markası ” kavramıdır. İşveren markası, Simon Barrow tarafından ortaya atılmış bir kavramdır.
Barrow, işveren markası kavramını; işverenin sunduğu ekonomik, psikolojik ve fonksiyonel faydaların toplamı olarak ifade ediyor.
Son dönemde iş dünyası için en değerli ve en kıt kaynak, insan kaynaklarıdır. Her geçen gün nitelikli insan kaynaklarına ulaşım zorlaşmaktadır. Ayrıca, şirketlerin nitelikli çalışanları elde tutması da giderek zorlu bir sınava dönüşmektedir.
Şirketlerin bu zorlu sınavdan başarılı çıkması için, kendilerini insan kaynakları konusunda markalamaları gerekiyor. İşveren olarak kendinizi farklılaştırmaz ve öne çıkarmazsanız, nitelilkli insanları kendinize çekemiyorsunuz.
Nitelikli çalışanlarını kaybeden markaların niteliği de azalıyor. İnsan kaynağının niteliği, markayı doğru orantıyla etkiliyor.
İşveren markası, markalaşma ile çok benzer bir süreçtir. İyi olmanız, fayda sağlamanız, ,iyi hissettirmeniz şarttır. Bunları yapmanız yetmez. İyi anlatmanız, güçlü bir algı oluşturmanız ve çalışmalarınızla bu algıyı beslemeniz gerekir.
İşveren markasında, işvereni, öne çıkarır, rakiplerinden farklılaştırmaya çalışırsınız. İşvereni marka haline getirmeye, markalamaya çalışırsınız.Temel amacınız, nitelikli ve az olan insan kaynaklarını etkilemektir. Onların dikkatini çekmek, tercih edilebilmektir.
İşveren markası, bir markanın başarılı olması için en önemli faktörlerden biridir. Çünkü bir markayı gerçek anlamda başarılı kılan yegane unsur çalışanlarıdır. Yani sadece paranız, makinalarınız, binalarınızla marka olamıyorsunuz. Sizi marka yapabilecek en önemli unsur, doğru ve güçlü bir ekiptir.
İşveren Markasının Faydaları Nelerdir?
Nitelikli İnsanlara Kolay Ulaşırsınız.
İş hayatındaki en kıymetli konuların başında, nitelikli insanlar gelir. Nitelikli insan sayısı ise her geçen gün azalmaktadır. İşveren markası çalışmaları, şirketlerin ik departmanlarının öne çıkmasını, dikkat çekmesini sağlar. Bu sayede az sayıda nitelikli çalışanın şirketinizden haberdar olma imkanı olur.
İşveren markasıyla ilgili çalışmalarla bu nitelikli insanlara ulaşırsanız, o insanları daha kolay şirketinize çekebilirsiniz. Bu şekilde doğru insanlara daha kolay ulaşırsınız, şirketinizin gücünü arttırırsınız. Aynı zamanda bu kişiler üzerinde etki oluşturur ve çekim gücü yaratabilirseniz, seçilen değil seçen konumuna geçersiniz.
İç Motivasyon Artar.
İşveren markasının en önemli faydalarından biri, şirket içi motivasyonu arttırmasıdır. İşveren markasının çalışmaları sağlıklı bir şekilde yapılıyorsa, çalışanlar takdir edildiklerini düşünürler. Kendilerini saygı değer hissederler.
Şirketlerinin ik çalışmalarının şirket dışındaki başka insanlar tarafından da beğenildiğini görürlerse, kendilerini daha iyi hissederler. Şirketlerine duydukları aidiyet artar. İnsanlar, parlayan, öne çıkan unsurların parçası olmayı isterler. İk departmanınız etkili işveren markası çalışmaları ile öne çıkarsa, çalışanlarınızda bu yapının parçası olmaktan gurur duyarlar.
Çalışan Devir Hızı Azalır.
Yapılan çalışmalar, bu konuda başarılı şirketlerde çalışan sirkülasyonunun azaldığını gösteriyor. Bu konuya önem veren şirketlerde, çalışanlar kendilerini güvende hissediyorlar. Şirketlerine bağlılıkları artıyor. Ve daha uzun süre şirketlerinde çalışma eğilimleri artıyor.
Şirketlerde yapılan memnuniyet anketlerinde, memnun olunmayan konuların başında, maaşlar genellikle olmaz. Genellikle, takdir edilmemek, kendini ifade edememek, yöneticilerden duyulan rahatsız ön plana çıkar. İşveren markası, bu başlıklarda iyileştirme gücüne sahiptir. Doğru uygulanırsa, şirketlere ciddi faydalar sağlar.
Şirketin İtibarı Artar.
İşveren markası konusunda başarılı olan şirketlerin, yaptıkları çalışmaların itibarlarına pozitif katkı sağladığı görülüyor. Çalışanlarına önem veren, onlar için çaba sarf eden, onların gelişimine katkı sağlayan şirketler, başka insanlar tarafından da takdir edilir.
Şirketin işveren markasına verdiği önem, geleceğine verdiği önemle eş değerdir. Yarın nereye gideceğinizi, bugün sahip olduğunuz çalışanlar belirleyecektir. O yüzden bu alanda sağlanan başarı, başkalarının da dikkatini çeker. Şirketiniz hakkında pozitif yorumlar yapmalarını sağlar. Ve şirketinizin saygınlığına katkı sağlar.
Şirketinizin Bilinirliğini Arttırır.
İşveren markası çalışmaları, güçlü iletişim çalışmaları ile desteklenirse, hedef kitlenizdeki daha fazla insana kolay bir şekilde ulaşırsınız. İşveren markanız ile şirketiniz ön plana çıkar. Normalde sizi, yaptığınız çalışmaları bilmeyen insanlar, yaptığınız yaratıcı ve dikkat çekici çalışmalardan etkilenebilirler.
İşveren markanızın iletişim çalışmaları, geniş kitlelere erişmek için ciddi fırsatlar sunar. Doğru strateji ile mesajlarınızı insanlara ulaştırabilirsiniz. Ürünlerinizle ya da hizmetleriniz ile ulaşamayacağınız kitlelere yaptığınız işveren markası çalışmaları ile ulaşabilirsiniz.
İşveren Markası Örnekleri
1.Turkcell
İşveren Markası: GNÇYTNK
Slogan: Hayallerin Turkcell’le Gelecek
2. Yapı Kredi
İşveren Markası: Yapı Kredi’de Kariyerim
Slogan: Biz Yapı Krediliyiz
3. Lc Waikiki
İşveren Markası: Lc Waikiki’de Kariyer
Slogan: Senin Kariyerin
4. İş Bankası
İşveren Markası: İş’te Kariyer
5. Nef
İşveren Markası: Ben Nef’liyim
Slogan: Sürekli Değişim
6. Koç Holding
İşveren Markası: Koç’ta Kariyer
Slogan: İçinde Koç Var !
İşveren markası konusunda kritik faktörler:
1. İşveren markası, insan kaynakları önderliğinde yürütülecek bir çalışmadır. Fakat tüm departmanların bağlantılı hale gelmesi sağlanmalıdır. Sadece insan kaynakları departmanın çabası ile başarılı olunması mümkün değildir.
2. İşveren markasında, yönetim en kritik role sahip unsurdur. Yönetim, işveren markası olmak için çaba sarf etmiyorsa, ik ne yaparsa yapsın başarılı olamaz.
3. İşveren markasında, iç müşterimiz çalışanlarımızdır bakış açısı çok doğru değildir. Çünkü bu kavramda çalışan, müşteriden daha önemli bir konumdadır. Sadece karar veren, seçen değildir. Aynı zamanda markanın oluşmasını sağlayandır. Çalışanı iç müşteri gören bakış açısından bir an kurtulmamızda fayda var.
4. İşveren markası, insan kaynakları politikalarınızın her adımı ile bağlantılıdır. Yaptığınız, yapmanız gereken ve yapmadığınız tüm aksiyonların toplamını kapsar. Maaş zamlarındaki tutarlığınız, çalışana saygınız, adaletli olmanız gibi birçok faktör, işveren markasının çok önemli parçalarıdır.
5. İşveren markanız her gün test edilir. Çalışan politikanız ve yaklaşım tarzınız her gün sınavdan geçer. Çalışanlar hergün işveren markanıza yeniden bakarlar. Bazen içlerinde biriktirler. Bazen de başkalarına aktarırlar. Bu süreç her gün her saat tekrar edilir.
6. İşveren markası olabilmek için farklılaşmak çok kritiktir. Herkesin verdiği temel hakları vererek, standart maaş politikaları uygulayarak işveren markası olamazsınız.
7. Sadece para ile, işveren markası olamazsınız. Nitelikli insan kaynağı aranan bir kaynaktır. Talep fazla, arz azdır. Yani daha fazla maaş vermek tek başına yeterli değildir. İyi çalışan her yerde iyi maaş alır. İşveren markası için daha ötesine geçmeli, bu insanları etkilemenin yollarını bulmalısınız.
8. İşveren markasında en önemli unsurlardan biri, doğru ekiptir. Bu konuda markalaşabilmek, doğru ekibin inşa edilmesi ile mümkündür. Doğru bir ekip olmadıktan sonra yaptığınız tüm çalışmalar anlamsız kalacaktır.
9. İşveren markası, uzun soluklu bir yolculuktur. Bu çalışmalara başlamak için bir başlangıç noktanız olabilir. Fakat bitiş noktası yoktur. Her gün işveren markanız için çaba sarf etmeye devam etmeniz gerekir.
10. İşveren markası, bir markanın itibarı açısından da çok değerli bir kavramdır. İşveren markasına yatırım yapmış ve bu konuda öne geçmiş şirketler, rakiplerinin önüne geçebilirler. Insanların gözünde daha değerli ve itibarlı hale gelirler.
İşveren markası, tüm şirketlerin zaman ayırması, önem vermesi, emek harcaması gereken çok önemli bir konudur. Nitelikli insan kaynağı kısa vadede artmayacaktır. O yüzden işveren markası olmazsanız, her geçen gün kan kaybedeceksiniz. Mümkün olduğunca hızlı bir şekilde işveren markası çalışmalarına başlamanızda, öncelik listenizde en üstlere koymanızda fayda var.
İşveren markası sürecine ne kadar geç başlarsanız, sonrasında o kadar üzülebilirsiniz. Bu süreci anlamlı hale getirmek, önem vermek, gerekeni yapmakta hepimizin sorumluluğu var. Bu sorumluluğu yerine getirmek, markamız açısından. geleceğe umutla bakmamızı sağlayacak önemli unsurlardan biri olacaktır.
İşveren markası nasıl olunur?
İşveren markası olmak, markalar için çok önemli bir konu. Nitelikli çalışanları, bir anlamda sektörün yıldızlarını çekmenin yolu, işveren olarak marka haline gelmekten geçiyor.
İşveren markası olduğunuzda, markanızın etki gücü ve itibarı artıyor. Çalışan devir hızınız düşüyor, çalışan bağlılığınız artıyor. İnsan kaynakları maliyetleri azalmış oluyor. Aynı zamanda şirketin iç huzuru da artıyor.
İşveren markası güçlü olan yapılarda, çalışan değişim hızı düşüktür. İnsanlar kendilerini daha güvende hissederler. Dedikodu oranı azalır. Şirketin iç mutluluk oranı artar. İşveren markası olmayı başarmış, şirketlerle ilgili yapılan araştırmalar bunu destekliyor.
Peki nasıl işveren markası olacağız? Gelin birlikte bakalım:
1.Strateji ve yol haritası:
İşveren markası olabilmek için bir strateji ve yol haritasına ihtiyacınız var. Çünkü işveren markası olma süreci, büyük bir puzzle yapmaya benziyor. Büyük resme hakim olmadan, parçaların nereye yerleşeceğini iyi bilmeden puzzle tamamlanmayacak. Puzzle tamamlamayı şansa bırakmak istemiyorsanız, bir stratejiye sahip olmanız lazım.
İşveren markanız için stratejinize sadık kalmalı ve yol haritanızdaki görevleri düzenli olarak yerine getirmelisiniz. Strateji ve yol haritası, çalışanların, neyi neden yaptığınızı anlamasını da kolaylaştıracaktır. Fakat strateji ve yol haritası tek başına yeterli değildir. İyi uygulanmadığında hiçbir anlam ifade etmez.
2.Yönetimin Sorumluluğu
İşveren markası olma sürecinde en önemli sorumluluk, insan kaynakları departmanında değildir. En önemli sorumluluk, üst yönetimdedir. Üst yönetim işveren markası olmaya karar verir, sürecin gereklerini yerine getirirse, başarılı olma ihtimali artar.
Dünyanın en iyi insan kaynakları departmanı dahi, yönetim desteğini arkasına almadan işveren markası sürecinde başarılı olamaz. Üst yönetim işveren markası sürecinde sürekli en önde olmak zorunda değildir. Fakat sürecin yapıtaşlarını oluşturmak, verilen kararlarda tutarlı olmak, insanların bu sürece inanmasını sağlamak üst yönetimin sorumluluğundadır.
Üst yönetim işveren markasının gerçekleştirilme sürecinde sorumluluğunu yerine getirir, destekleyicisi olursa, insan kaynakları departmanının işi çok kolaylaşır. Fakat aksi durum, işi içinden çıkılmaz bir hale getirir.
3.İçeriden Dışarıya Markalama
İşveren markası süreci, içeriden dışarıya doğru işlemelidir. Yani sürecin asıl yapıtaşı, şirketinizin çalışanlarıdır. Markalama sürecinde en önemli destekçileriniz onlar olacaktır.
Bazı markalar bu süreci dışarıdan içeriye doğru tasarlamaya çalışıyorlar. Bu da başarısızlığa neden oluyor. İşveren markanızı dışarıya çok iyi anlatabilirsiniz, fakat çalışanlarınız içeride mutsuz ise, süreç çalışmaz.
Sosyal medya ve dijital ile hepimiz birbirimize bağlıyız. Çalışanlarınız mutsuz ise, bunu gizlemeyi başaramazsınız. O yüzden işveren markası sürecinizi, içeriden dışarıya doğru yürütmenizde fayda var.
Çalışanlarınız sizden memnun, işlerinde mutluysa sizi anlatmaya gönüllü olacaklardır. Bir çalışanın başka bir arkadaşına sizi olumlu anlamda anlatması, sizin kendinizi anlatma çabanızdan çok daha değerlidir.
4.İşveren Markası İletişimi
İşveren markanız ile ilgili çok güzel çalışmalar yapabilirsiniz. İnsan kaynakları politikanız başarılı olabilir. Fakat işveren markası olabilmek, bunu çok iyi anlatabilmeyi de içerir.
İşveren markanız ile ilgili yaptıklarınızı çalışanlarınıza ve potansiyel çalışanlarınıza iyi anlatmalısınız. Bunun için süreçteki tüm materyallerin iyi tasarlanması, mesajların doğru kurgulanması, mecralara göre iletişim planlarının yapılması gerekir.
Yaptığınız çalışmalarla ilgili, çalışanlarınızla, iç ekranlarda, mail çalışmalarınızda, intranette, panolarınızda, özünde tüm iletişim çalışmalarınızda belirli bir bütünlük ve tarza sahip olmalısınız. Aksi takdirde akılda kalıcılık, olumlu bir imaj oluşturma konularında sorun yaşarsınız. Aynı şekilde, potansiyel çalışanlarınıza ulaşacağınız tüm mecralarda, bir bütünselliğe sahip olmalısınız. İletişimde karmaşa, sürecin başarısına sekte vurabilir.
5. “Mış” Gibi Olmaz
Doğan Cüceloğlunun, ülkemize kazandırdığı “mış gibi ” kavramı işveren markasında çok önemlidir. İşveren markasının çalışması, “mış” gibi yapılamaz. Yani göstermelik olarak, yapmış olmak için yaparsanız başarısız olursunuz.
Başarılı olmak için işveren markası sürecinin hakkını vermelisiniz. Üzerinize düşen sorumluluğu içtenlikle yerine getirmelisiniz.
İşveren olarak çalışanlarınıza olan sorumluluğu yerine getirmiyorsanız, işveren markası olma şansınız yoktur. Bu süreç emek vermeden, adaletli olmadan, tutarlı olmadan başarılı olunabilecek bir süreç değildir.
6. Süreklilik Esastır
İşveren markasını hayata geçirmek için istikrarlı olmanız şarttır. Çünkü işveren markası süreci 1 yıl yapıp, sonra kenara bırakabileceğiniz bir süreç değildir.
İşveren markasında başarılı olmak için sürekliliği esas almalısınız. Yaptığınız tüm çalışmaları uzun soluklu planlamalısınız. Yaptığınız çalışmalar bir bütünlük içinde, birbirini tamamlar şekilde ilerlemelidir.
İstikrarlı olursanız, rakiplerinizden sıyrılmanız, farklılaşmanız, insanların zihninde yer etmeniz kolaylaşacaktır. Süreklilik, işveren markasının en önemli unsurlarından biridir.
İşveren Markası ve Türkiye’nin En Beğenilen Şirketleri
Beğenilen şirket olmak, işveren markasının etkisi açısından önemli bir unsurdur. Beğenilen şirketlere doğru insanların gitmesi ve kalıcı olması daha kolaydır.
Capital Dergisi 18 yıldır Türkiye’nin en beğenilen şirketlerini açıklıyor.
İşte Sonuçlar:
- Koç Holding
- Arçelik
- Eczacıbaşı
- Turkcell
- Türk Hava Yolları
- Unilever
- Türkiye İş Bankası
- Sabancı Holding / Garanti Bankası
- BSH
- P&G
- Coca Cola
- Borusan Holding
- Yemek Sepeti
- Vodafone
- Tüpraş
- Boyner
- Ford Otosan
- Doğuş Holding/ Opet / Aselsan
- Lc Waikiki
- Betek / Migros / Şişecam
Türkiye’nin en beğenilen şirketleri listesi her sene ciddi çekişmeye neden oluyorlar. Markalar bu prestijli listeye girebilmek için insan kaynakları çalışmalarına ve özünde işveren markası yatırımları önem veriyorlar.
İşveren Markası Ve Bütünsel İletişim
İşveren markasıyla ilgili en hassas detaylardan biri, bütünsel bir iletişim yapılması gereğidir. Mesajlarınızın hedef kitinizde karşılığının oluşmasını istiyorsanız, bunu belirli bir görsel kimlik ve tutarlılıkla aktarmalısınız. Bunu yapabilmek için önce hedef kitlemize dokunabileceğimiz noktaları tespit etmeli ve bu doğrultuda bir kurgu oluşturmalıyız.
1.Kariyer siteleri:
Markanızın dışarıya yansıyan yüzü ve sizinle temasa geçecekleri önemli bir alandır. Kariyer sitelerinde işveren markası kimliğinizi iyi yansıttığınızdan emin olmalısınız. Kapak fotoğraflarınız, yaptığınız açıklamalar sizin itibarınız için önemli detaylardır. Ayrıca iş ilanı deyip geçmeyin, kullandığınız dil ve yaklaşım tarzınız hedef kitlenizde sizin hakkınızda bir fikir oluşturur. Standart, basmakalıp iş ilanları ile fark yaratacak insanları çekmeniz zordur.
2. Sosyal medya çalışmaları:
İşveren markanız ile ilgili algının önemli oranda oluştuğu yerlerden biri, sosyal medyadır. Sosyal medyada vereceğiniz mesajlar bütünsel bir yaklaşımla gerçekleştirilmelidir. Ayrıca sosyal medya kanallarında kendi özelliklerine göre içerik üretirseniz, daha faydalı sonuçlar alabilirsiniz. İşveren markanız ile ilgili sosyal medya çalışmalarınızda mümkün olduğunca hedef kitlenizden uzaklaşmamalısınız. Daha fazla etkileşim almak için herkese hitap etmeye çalışmak, rakamlarınızı arttırabilir. Fakat çoğu zaman etki gücünüzü azaltabilir. (Sosyal medya ile ilgili sosyal medya yönetimi yazımız ilginizi çekebilir)
İşveren markasında sosyal medyayı ve sosyal medya reklamlarını hedef kitleniz odaklı yaparsanız, daha iyi sonuçlar alırsınız. Sosyal medya iletişiminde İşveren markası boyutunda da markanızı temsil ettiğinizi ihmal etmeyin. Sosyal medyada şeffaflık önemli ilkelerden biridir. Başkası gibi davranmaya çalıştığınızda, bu belirli bir zaman sonra ortaya çıkar ve başarısız olursunuz.
3. Staj faaliyetleri:
İşveren markasıyla en hızlı kana karışabileceğiniz yerlerden biri, staj çalışmalarıdır. Hedef kitlenizdeki nitelikli çalışanlarla ilk temas noktanız, staj faaliyetleridir. Staj çalışmaları sırasında parlak gençleri şirketinize çekebilirseniz, şansınız artar. İş hayatına başladıktan sonra, o insanları şirketinize çekmeniz zorlaşacaktır. Çünkü nitelikli insanlar her zaman değerlidir. Ve bu konuda şirketler ciddi rekabet halindedir.
Staj faaliyetinde yaratıcı ve ilham verici bir çalışma yaparsanız, etki gücünüz artar. Zeka parıltısı içeren bir konsept ve dozunda mizah işveren markanıza ciddi katkılar sağlar.
4. Üniversite etkinlikleri:
Üniversite etkinlikleri konusunda genelde 2 yaklaşım oluyor. Bazı markalar etkinlikleri kendileri yapmayı tercih ederken, bazı markalar bu alanda uzmanlaşmış ajanslarla çalışıyorlar.Üniversite etkinlikleri konusunda uzmanlaşmış, üniversite kulüpleri ile bağları güçlü olan ajanslar, işveren markanız açısından faydalı olabilir. Önemli olan doğru bir partnerler işbirliği yapmaktır.
Üniversite etkinliklerinde tutarlılık çok önemlidir. Buradaki vaad ve çalışmalarınızla şirketinizdeki uygulamalarınız birbirini desteklemiyorsa, hayal kırıklığı yaratırsınız.
İşveren Markası Değerlendirmesi:
İşveren markası çalışmalarını belirli performans ölçütlerine göre değerlendirmek, başarılı sonuçlar için önemlidir. Bu konuda bazı kriterler:
Çalışan devir hızı:
İnsanlar memnun oldukları ortamlardan, ayrılmak istemezler. Şirketinizden ayrılan kişi sayısı çoksa, devir hızınız yüksekse işveren markanız ve ik politikalarınız güçlü değildir. İşveren markanızın başarısını, çalışan devir hızını ölçümleyerek inceleyebilirsiniz.
Çalışan memnuniyet oranı:
Yapılan çalışan memnuniyet anketleri tutarlılıkla yapılıyorsa, buradaki değişimde işveren markanızın çalışmalarının etkisi olacaktır. Memnuniyet oranındaki artışı arttırmak, işveren markasının en temel amaçlarından biridir.
İşveren markanızın bilinirliği:
İşveren markasının çalışmaları belirli bir görsel kimlik ve mesajlar doğrultusunda yapılır. işveren markanızın bilinirliği anketler veya dijital analizlerle değerlendirebilirsiniz. İyi yapılan işler, yayılma etkisine sahiptir. Çalışmalar doğru yapılıyorsa, burada ortaya çıkacaktır. İşveren markanızın görsel kimliği, hatırlanıyorsa, mesajlarınızın bilinirliği yüksekse, başarılı olma şansınız artar.
Çalışan verimliliği:
Her ne kadar bu göstergenin altında birçok faktör etkili olsa da, işveren markası çalışan verimliliğini arttıran bir faktördür. Çalışan verimliliğinizin artması, onların işveren markanıza olan inançlarını gösterir. Bunu ölçmek için birçok yol var. Fakat en etkilisi insanların yüzlerindeki gülümseyi, gözlerin içinin gülüp gülmediğini tespit etmektir. Bunu başarırsanız, çalışma verimliliğiniz artar. Bunu sağlamak için en etkili ve bütünsel yollardan biri, işveren markasıdır.
İşe alım maliyetleri:
Nitelikli insanları bulma çalışmaları pahalı bir faaliyettir. Çoğu zaman bu faaliyetler, bu konuda uzmanlaşmış şirketler aracılığıyla yapılır ve önemli bedeller oluşturabilir. Belirli periyotlarda bu maliyetlerinizi değerlendirmek, işveren markası kriterleri için önemlidir. Çünkü işveren markanız güçlüyse, nitelikli insanları daha kolay çekersiniz, bu maliyetleriniz azalır. Bu konuda uzman şirketlerle çalışırken de aday teklif oranınız yükselir.
Yaratıcı fikir oranı:
Şirketinizde yaratıcılık ve yenilikçilik önemli bir değerse, bu oranı da takip etmekte fayda vardır. İşveren markanızın çalışmaları başarılı ise, çalışanların şirkete bağlılığı artar. Şirket içi çalışmalarda, aktiflikleri artar. Katkı sağlamak niyetiyle, size daha fazla fikir getirirler.